cối xay
Còn gọi là cây dằng xay, kim hoa thảo, ma mãnh thảo, nhĩ hương thảo.
Tên khoa học
Ahutiỉon indicum (L.) G. Don (Sida indica L.).
Thuộc họ Bông (Malvaceae).
Mô tả cây thuốc
Là loại cây nhỏ, cao tầm 1m, sống lâu năm. Cây có tên cối xay là do, hình bống hoa của cây thuốc này bạn sẽ thấy, nó rất giống cái cối xay, bởi vậy dân gian mới đặt cho cây cái tên Cối xay.
Phân bố, thu hái và chế biến
Mọc hoang ở khắp nơi trong cả nước, ở Hoà Bình cây mọc rất nhiều trên các xườn đồi, ven đường. Trong dân gian người dân vùng cao Hoà Bình đã biết dùng cây cối xay để làm thuốc. Người Hoà Bình thường dùng cây cối xay trong Bài thuốc nam điều trị bênh Trĩ nội và trĩ ngoại đem lại hiệu quả điều trị rất cao.
Ngoài ra cây còn mọc tại các nước vùng nhiệt đới châu Á, Malaixia, Inđônêxia.
Thường người ta dùng lá, thán, rễ và quả tươi hay khô. vỏ thân còn cho một thứ sợi trắng bóng, dùng làm dây buộc
Thành phần hoá học:
Trong lá chứa rất nhiều chất nhầy.
Các bộ phận khác chưa có tài liệu nghiên cứu.
Mùi vị:
Cây có vị ngọt
Cây cối xay
Công dụng liều dùng
Cối xay là một vị thuốc nhân dân. Theo y học cổ truyền cây cối xay vị ngọt, tính bình, có tác dụng chính như sau:
- Tác dụng điều trị ù tai, tai điếc ( bệnh khiếm thính )
- Tác dụng điều trị phù thũng, là một vị thuốc trong “Bài thuốc nam điều trị sỏi thân ở Hòa Bình“
- Tác dụng điều trị chứng nước tiểu đỏ ( Tiểu ra màu máu )
- Tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh thoái hóa xương khớp
- Tác dụng điều trị bệnh trĩ nội, trĩ ngoại
- Tác dụng mát gan, thanh nhiệt, giải độc
- Tác dụng điều trị mụn nhọt, vàng da
Liều dùng cây cối xay
Thường người ta dùng lá cối xay giã đắp mụn nhọt hay sắc uống thông tiểu tiện, cho mát, điều trị sốt, tiểu tiện đỏ. Có khi người ta dùng cả rễ như dùng lá.
Ngày dùng 10-15g dưới dạng thuốc sắc. Dùng ngoài da, không kể liều lượng.
Đơn thuốc có vị cối xay
1. Điều trị phù thũng:
- Thành phần: Rễ thóc lép 12g, lá cối xay 8g.
- Cách dùng: Thêm 300ml nước. Đun sôi, giữ sôi 30 phút, chia làm 3 lẩn uống trong ngày.
2. Cối xay điều trị bí tiểu, tiểu rắt, tiểu buốt do thấp nhiệt ( Nước tiểu đỏ ):
- Thành phần: Cây cối xay 30g, bông mã đề 20g, rễ cây tranh 20g, râu ngô 12g, cỏ mần trầu 8g, rau má 12g.
- Cách dùng: Sắc với 1 lít nước, sắc còn 350ml, chia 2 lần, uống trước bữa ăn. Dùng 10 ngày liền là khỏi bệnh.
3. Làm thuốc hỗ trợ điều trị bệnh xương khớp:
- Thành phần: Lá cối xay khô 5g, rễ cây xấu hổ 5g, rau muống biển 3g, rễ cỏ xước 3g, cây lạc tiên 3g, lá lốt 3g.
- Cách dùng: Tất cả thái nhỏ, phơi khô, sắc nước uống thay trà trong ngày. Dùng liên tục 1 tháng.
4. Hỗ trợ điều trị bệnh trĩ:
- Thành phần: Cây cối xay phơi khô 200g
- Cách dùng: Các vị thuốc sắc đặc còn khoảng 1 bát nước để uống sau bữa ăn, phần bã thuốc còn lại, đun nóng để xông hậu môn, khi nước còn ấm thì dùng rửa, ngày xông rửa 5-6 lần.
5. Điều trị vàng da do bệnh gan
Lá, thân cây cối xay 30g; nhân trần 30g sắc nước uống trong ngày thay cho nước trà. Dùng liên tục 1 tháng là có hiệu quả.
6. Cách dùng cây cối xay điều trị tai điếc, tai ù, khiếm thính
Cây cối xay (lá, thân khô) 10g đem hầm với 100g thịt lợn nạc để ăn trong ngày. Dùng liên tục cách trên khoảng 2 tuần là có hiệu quả.
*Lưu ý: Phụ nữ mang thai không nên dùng vị thuốc này.
*Lưu ý: Tác dụng của sản phẩm có thể tùy thuộc vào thể trạng và cơ địa mỗi người