THÔNG TIN CHI TIẾT
Tên tiếng Việt: Canh châu, Kim châu, Trân châu, Chanh châu, Xích chu, Sơn minh trà, Tước mai đằng, Khau slan (Tày)
Tên khoa học: Sageretia thea (Osb.) M.C. Johnst. - Sageretia theezans (L.) Brongn., Rhamnus theezans L.
Họ: Rhamnaceae
Công dụng: Chữa sởi. Thuốc lợi tiểu, tiêu độc, ung nhọt không mở miệng, bị thương, sai khớp, bong gân, tắc tia sữa, kiết lỵ (Rễ, lá sắc uống), gan nhiễm mỡ.
A. Mô tả cây
- Canh châu là một cây nhỏ có cành mang gai ngắn, cành non hơi có lông. Lá dai cứng, ở phía trên mọc đối, phía dưới mọc cách, phiến lá hình trái xoan dài 10cm rộng 8-35mm, mép có răng cưa nhỏ, phía đầu nhọn hơi tù, phía cuống tròn.
- Hoa mọc thành bông ở ngọn hay kẽ lá, bông dài 2,5 đến 5cm, đài hoa màu lục trắng, khi còn non có phủ lông mịn, cánh hoa so với đài hoa rất nhỏ. Quả hình cầu, đường kính 4-6mm, khi chín có màu tím đen nhạt, còn vòi và đài tồn tại.
B. Phân bố thu hái và chế biến:
- Mọc hoang và được trồng quanh nhà ở miền Bắc và miền Trung nước ta. Còn mọc ở miền Nam Trung Quốc (Quảng Châu), Ấn Độ.
- Quả ăn được. Thường chỉ hái cành hay lá về phơi hay sấy khô mà dùng.
C. Thành phần hoá học
Chưa thấy tài liệu nghiên cứu.
D. Công dụng và liều dùng
- Nhân dân ta thường dùng cành và lá sắc với nước cho trẻ con mắc bệnh canh châu (lên canh châu) uống. Phòng sởi, đậu. Lá tươi nấu tắm rửa ghẻ lở.
- Một số nơi dùng cành lá trộn với lá vối hoặc nấu nước uống thay lá vối hằng ngày.
- Tại Ấn Độ cũng có nơi dùng lá này để uống thay chè .
- Quả có thể ăn được, có vị chua hơi ngọt.
Đơn thuốc có canh châu
- Chữa trẻ con lên canh châu: Ngày uống 12-16g, thêm nước 300 đến 400ml, sắc còn 200ml, chia 2-3 lần uống trong ngày. Uống luôn trong 1-2 ngày.
- Chữa sởi chậm mọc: Rễ thái mỏng 30g, hay lá 40g, nước 300ml. Sắc uống trong ngày, chia làm 3 lần uống.