Ích trí nhân

THÔNG TIN CHI TIẾT

Tên tiếng Việt: Riềng lá nhọn, Ích trí, Riềng thuốc, Ích trí nhân

Tên khoa học: Alpinia oxyphylla Miq.

Họ: Zingiberaceae

Công dụng: Quả chín phơi hay sấy khô có tên vị thuốc là Ích trí nhân, có tác dụng làm ấm thận, cầm đi ỉa lỏng, chữa nôn mửa, đái dầm, đái đục, di mộng tinh, bổ dạ dày, dùng cho người già hay đi đái đêm.

A. Mô tả cây

• Ích trí là một loại cỏ sống lâu năm, cao 1,5-2m, toàn cây có vị cay. Lá hình mác dài 17- 33cm, rộng 3-6cm. Cụm hoa hình chùm mọc ở đầu cành.
• Hoa màu trắng có đốm tím. Quả hình cầu, đường kính 1,5cm, khi chín có màu vàng xanh, hạt nhiều cạnh, màu nâu đen.

B. Phân bố, thu hái và chế biến

• Chưa rõ ở Việt Nam có dược liệu này không. Hiện còn phải nhập ở nước ngoài.
• Tại Trung Quốc: khai thác ở Quảng Đông, đảo Hải Nam. Vào tháng 7-8 hái quả về khi màu quả từ xanh chuyển sang hồng, phơi hoặc sấy khô. Tuy nhiên, phơi khô chất lượng tốt hơn. Khi dùng loại bỏ vỏ quả.

C. Thành phần hoá học

• Trong ích trí nhân có chừng 0,7% tinh dầu. thành phần chủ yếu của tinh dầu là tecpen C₁₀H₁₆, sesquitecpen C₁₀H₂₄ và sesquitecpenancola.
• Năm 1958, hệ dược thuộc Viện Y học Bắc kinh đã thấy trong ích trí nhân có chừng 1,71% chất saponin.

D. Công dụng và liều dùng

• Ích trí nhân mới thấy dùng trong phạm vi đông y. Tính vị của ích trí nhân theo đông y là: vị cay, ôn, có tác dụng làm ấm thận, vị, cầm đi ỉa lỏng, dùng làm thuốc chữa đái dầm, di mộng tinh, bổ dạ dày.
• Đơn thuốc có ích trí nhân dùng trong đông y.
• Đêm đi tiểu nhiều lần dùng: 20 hạt ích trí nhân, thêm vài hạt muối, sắc với 200ml nước, uống trước khi đi ngủ.