THÔNG TIN CHI TIẾT
Tên tiếng Việt: Găng trắng, Găng nhung, Găng bọt, Găng lông, Găng gậc, Mạy càng (Tày)
Tên khoa học: Randia dasycarpa (Kurz) Bakh. f.
Họ: Rubiaceae.
Công dụng: Chữa đái dắt, đái vàng, sôi bụng (Lá làm thạch ăn).
A. Mô tả cây:
Cây nhỡ cao 4-10m; cành mảnh, thòng, với các nhánh có lông mềm, với gai thẳng hay ngang, dài 1-5cm. Lá xoan ngược hay bầu dục, gần nhọn, tròn hay có mũi ở đầu, nhọn sắc ở gốc, màu lục ở trên, có lông mềm màu trắng trắng và hơi vàng vàng ở dưới, dài 2,5-13cm, rộng 1,5-4,5cm. Hoa nhỏ, mọc riêng lẻ ở gần đầu cành, màu lục vàng nhạt; đài 5-10 (thường là 6) răng nhọn, ống đài hình trụ; tràng thường 8 cánh thuôn tròn; ống tràng hình trụ; nhị 5-10 đính ở họng tràng, không có chỉ nhị; bầu 2 ô. Hạt nhiều dài 5mm, rộng 3-4mm, nhẵn bóng, màu đen đen.
Hoa tháng 2-5, quả tháng 4-7.
B. Phân bố, sinh thái:
- Loài phân bố ở Ấn Độ, nam Trung Quốc, Thái Lan tới Inđônêxia (Java). Ở nước ta, thường gặp trong rừng còi, rừng thưa, trên đất nghèo xấu từ Khánh Hoà vào Ðồng Nai. Cũng thường được trồng làm hàng rào.
- Găng trắng là cây ưa ẩm và ưa sáng, thường mọc ở ven rừng, đồi cây bụi, bờ nương rẫy và trong các lùm bụi quanh làng (vùng đồng bằng). Cây mọc gần nguồn nước thường sinh trưởng phát triển mạnh và có kích thước lớn hơn cây mọc ở đồi cây bụi. Ra hoa quả nhiều hàng năm, tái sinh tự nhiên chủ yếu từ hạt, chịu được chặt phá do có khả năng tái sinh cây chồi khoẻ. Đôi khi được trồng làm bờ rào do cây có gai.
C. Bộ phận dùng:
Quả và lá thu hái vào mùa hè, dùng tươi hay phơi khô.
D. Thành phần hóa học:
Quả chứa saponin triterpenic.
E. Công dụng:
Lá dùng giải nhiệt, chữa đái vàng, đái dắt, sôi bụng. Ngày dùng 20-30g dưới dạng thạch (vò lá với nước đun sôi để nguội, lọc nhanh, để cho đông đặc, ăn với nước đường). Quả được dùng ngâm nước gội đầu, có thể ngâm và cũng có thể nấu nước gội đầu để giữ tóc được mềm mại và bóng mượt. Ở Campuchia, còn dùng để làm thuốc chữa viêm lợi răng. Gỗ làm trục xe bò và cũng có thể đốt làm than gỗ.